Hoe ziet de ideale trein voor reizigers met een visuele beperking of doofblindheid eruit? In het document ‘De ideale trein’ geven de samenwerkende oogpatiëntenorganisaties een overzicht van toegankelijkheidsaspecten zoals kleurgebruik, contrast en vind- en voelbaarheid van knoppen waar rekening mee dient te worden gehouden bij het ontwerpen of renoveren van een trein of tram. Het biedt handvatten voor vervoerders, ontwerpers, overheden en belangenbehartigers in verschillende stadia van het ontwerp. Het document is ook handig bij het bekijken en beoordelen van de toegankelijkheid van een reeds rijdende trein of tram.
De ideale trein voor reizigers met een visuele beperking of doofblindheid:
- heeft eenvoudig vindbare toegangsdeuren, die automatisch open gaan bij iedere stop en voorzien zijn van contrasterende kleuren ten opzichte van de wanden. Dit geldt zowel voor de binnen- en buitenkant van de trein. Bij openen en sluiten klinkt binnen en buiten een akoestisch signaal dat goed te onderscheiden is qua locatie en actie (openen of sluiten van de treindeuren).
- is voorzien van herkenbare, goed vindbare en voelbare knoppen op een vaste plaats bij de deuren (binnen en buiten). Knoppen zijn bijvoorbeeld voorzien van een voelbare ring in een contrasterende kleur ten opzichte van de wand). Om de functie van de knop te onderscheiden is deze voorzien van een voelbaar symbool.
- heeft een gelijkvloerse instap met een zo klein mogelijk gat tussen spoor en perron en duidelijk contrastverschil tussen perron en trede. (bijv. grijs perron gele trede)
- is in alle coupés gelijkvloers; heeft geen enkelvoudige treden of trappen in het gangpad of opstappen naar de stoelen.
- heeft meubilair in duidelijk contrasterende kleuren ten opzichte van de vloer.
- heeft in iedere coupé vaste plekken voor reizigers met een beperking met voldoende ruimte voor een hulphond. Deze plekken zijn herkenbaar door een afwijkende kleur en/of materiaal en met een duidelijk zichtbaar en voelbaar symbool (kleur, contrast en grootte) op de armlegger.
- heeft een duidelijke -automatische- omroepinstallatie die goed werkt, zodat op alle balkons en in alle coupés goed hoorbaar is waar de trein naar toe gaat (voor vertrek) en de uitstapzijde en het perron van aankomst.
- heeft schermen waarop de (reis)informatie gelijktijdig met het omroepbericht beschikbaar is, evenals coupénummers die worden omgeroepen i.v.m. koppelen of ontkoppelen. Teksten op schermen in de trein voldoen aan richtlijnen voor leesbaarheid van teksten (kleur, contrast, lettertype en lettergrootte) en kunnen worden uitgesproken door aanraking. De schermen zijn tot op kleine afstand te benaderen.
- heeft op of naast alle deuren binnen en buiten duidelijke grote contrasterende aanduiding van de eerste of tweede klas, de bestemming van de trein en andere informatie zoals stilte-coupés, toiletten en zitplaatsen voor reizigers met een beperking. Dezelfde informatie is ook als voelbare symbolen beschikbaar op vaste plekken op of naast de deuren en op trapleuningen (in het geval van een dubbeldekstrein).
- heeft automatisch of met een hendel te openen schuifdeuren naar de coupés die goed zichtbaar zijn gemaakt, zodat je er niet tegenaan kunt lopen (dus geen transparante klapdeuren die in je gezicht kunnen slaan). De hendel heeft een contrasterende kleur ten opzichte van de achtergrond.
- is vrij van obstakels in het gangpad en tussen de stoelen (geen uitstekende prullenbakken).
- heeft duidelijk contrasterend gemarkeerde trederanden zowel aan de buitenzijde als in de trein. Alle trappen, treden of instappen zijn voorzien van een leuning of handgreep in een contrasterende kleur die vast te pakken is voordat de reiziger op de eerste trede staat.
- heeft vloeren en treden die in een stroef materiaal zijn uitgevoerd en die ook niet glad kunnen worden door vocht, sneeuw of ijs.
- heeft op balkons, in coupés en bij trappen goede (led)verlichting die niet verblindt. Lichtbronnen zijn niet op wanden of in de vloer geplaatst, waardoor deze tegen de kijkrichting in schijnen en kunnen verblinden.
- heeft goed vindbare toiletten (met duidelijke symbolen aangegeven) en heeft een eenvoudig te openen en sluiten toiletdeur met goed zichtbare en voelbare knoppen (kleur, grootte en contrast) en/of klinken en hendels. De zitting van het toilet heeft een contrasterende kleur ten opzichte van de vloer. Het toilet heeft een automatisch spoelsysteem zodat niet (op de tast) hoeft te worden gezocht naar de knop.
- heeft een noodrem op een vaste, makkelijk vindbare plek die qua kleur en contrast opvalt.
- heeft een opvallende kleurstelling aan de buitenzijde.
- stopt met minimaal één deur op een vaste positie ten opzichte van het perron zodat er een vaste herkenbare instapplek op het perron is. Deze instapplek is gemarkeerd volgens de ontwerprichtlijn routegeleiding.
Voor praktisch toepasbare informatie over kleurgebruik, contrast, licht, bewegwijzering en meer ontwerpaspecten verwijzen we u naar:
- Zicht op Ruimte, B. den Brinker, Atja Apituley en Jeroen Smeets, januari 2014, (uitgeverij Silvur, www.silvur.nl (ISBN 978-90-821504-0-7)
