Wie de diagnose glaucoom ofwel verhoogde oogboldruk krijgt, heeft vroeg of laat behoefte aan meer achtergrondinformatie. Wat zijn de mogelijke oorzaken en gevolgen van glaucoom? Waarom wordt het gezichtsveld bij glaucoom beperkt? Lees ook het interview met een bekend glaucoomspecialist.
Achtergrondinformatie diagnose glaucoom
Om een zo compleet mogelijk overzicht te geven wordt hieronder uiteengezet hoe glaucoom ontstaat en wat de gevolgen zijn.
Oogvocht of kamerwater bij glaucoom
Bij nagenoeg alle vormen van glaucoom ofwel verhoogde oogboldruk is er sprake van een gestoorde afvoer van het oogvocht of kamerwater, een heldere vloeistof. Als het evenwicht tussen aanmaak en afvoer van kamerwater verstoord is, kan de oogdruk oplopen. Er zijn twee mogelijkheden: de aanvoer is verhoogd of de afvoer is verminderd. Bij de meest voorkomende vorm van glaucoom (het primair openkamerhoekglaucoom) worden de openingen in het filter vóór de afvoerkanalen kleiner. Hierdoor neemt de weerstand die het kamerwater ondervindt toe en stijgt de oogdruk. De reden dat deze openingen kleiner worden is niet bekend.
Hoewel het probleem met de afvoer van kamerwater zich in het voorste deel van het oog afspeelt, is de verhoogde oogdruk een probleem dat het hele oog betreft. Deze verhoogde oogdruk is ook aanwezig in het achterste deel van het oog. Dit heeft schadelijke gevolgen voor een van de meest gevoelige delen van het oog: de oogzenuw.
De oogzenuw
Alle oogzenuwvezels komen bij elkaar in de oogzenuw. Het aantal oogzenuwvezels varieert van individu tot individu, maar bedraagt gemiddeld 1 miljoen per oog. De oogzenuw heeft een goede bloedtoevoer nodig om te kunnen functioneren. Vandaar dat er vele kleine bloedvaatjes aanwezig zijn in de oogzenuw.
Er zijn meerdere manieren waarop de oogzenuw beschadigd kan raken. Door een verhoogde oogdruk kan er directe, mechanische schade ontstaan aan de oogzenuwvezels. De vezels worden als het ware weggedrukt. Daarnaast kan de verhoogde oogdruk de bloedvaatjes in de oogzenuw dichtdrukken. In deze bloedvaatjes heerst namelijk een bepaalde bloeddruk en de vaatjes kunnen slechts een geringe stijging van de oogdruk aan.
Soms zijn de bloedvaatjes zelf van een matige kwaliteit zijn, bijvoorbeeld omdat er sprake is van langdurig hoge bloeddruk. Deze ‘verzwakte’ bloedvaatjes zijn waarschijnlijk minder bestand tegen een verhoging van de oogdruk dan gezonde vaatjes. Soms is de situatie zo dat er al een beschadiging kan optreden bij een normale oogdruk (10-22 mmHg). In dat geval spreken we van het ‘normaledrukglaucoom’. Het beschadigd raken van de oogzenuwvezels gaat zeer geleidelijk. Sommige delen van de oogzenuw zijn meer gevoelig voor oogdruk dan andere delen.
Gezichtsuitval
De vroegste defecten bij glaucoom vinden we meestal in het gezichtsveld aan de neuskant. Deze defecten worden door de patiënt niet opgemerkt. Naarmate het glaucoom voortschrijdt zal de gezichtsvelduitval toenemen in een patroon zoals geschetst in afbeelding 1. Opvallend daarbij is dat het centrum vaak lang gespaard blijft. De vezels die dit gebied verzorgen zijn afkomstig uit de gele vlek en zijn kennelijk goed bestand tegen verhoogde oogdruk. Pas als delen dicht bij het centrum uitvallen, of als er zeer grote gebieden zijn uitgevallen, merkt een glaucoompatiënt zelf zijn ziekte op. Glaucoom treedt meestal op in beide ogen. Soms is echter het ene oog eerder aangedaan dan het andere.
Glaucoom is meestal een langzaam maar progressief ziektebeeld, waarbij de patiënt pas in een laat stadium klachten krijgt. Vooral de afwezigheid van pijnklachten moet hierbij benadrukt worden. Dit in tegenstelling tot het acute glaucoom. Daarbij treedt in korte tijd een zeer sterke verhoging van de oogdruk op, wat met pijnklachten in en rondom het oog gepaard gaat. Daarbij treden ook andere klachten op: een rood oog, wazig zien, gekleurde ringen rondom lichtbronnen zien (zogenaamde halo’s) en zelfs een algemeen gevoel van misselijkheid en braken.
Interview met een glaucoomspecialist
Voor een ieder die meer achtergrondinformatie de diagnose glaucoom wenst, het volgende interview met een glaucoomspecialist:
Interview: glaucoom, begrijpen wat er gebeurt (PDF, opent in nieuw venster)
Het gezichtsveld
Afbeelding 1 – Verkeerd beeld van glaucoom
Afbeelding 1: Men denkt dat de glaucoompatiënt met perifere gezichtsvelduitval alleen dit ‘eilandje’ in het midden van het totaal ziet…
Afbeelding 2 – correct voorbeeld van glaucoom
Afbeelding 2: …maar in feite ziet de patiënt dit, in zijn beleving ‘alles’. Althans hij krijgt de indruk het volledige straatbeeld te zien omdat de hersenen ‘weten’ dat de lantaarnpalen en de elkaar opvolgende ramen van de flatgebouwen wel naar boven zullen doorlopen. De hersenen vullen het beeld als het ware in vanuit de informatie die ze al hebben. Vooral regelmatigheid in structuren wordt heel eenvoudig ‘ingevuld’ als daarin delen worden ‘gemist’.
Afbeelding 3 – Totale straatbeeld
Afbeelding 3: De werkelijkheid, het totale straatbeeld.
Bron: Optometrist dr. Anton Verezen, uit het artikel ‘Het gezichtsveld en meer’.
