Is het nodig om altijd een zonnebril te dragen als u RP (Retinitis Pigmentosa) hebt? Comfortabel is het zeker, maar of het de progressie van RP remt is maar zeer de vraag.
Gele zonnebril. Foto: Buro Webregisseurs.
Door Prof.dr. Dick van Norren, emeritus UMC Utrecht en TNO Soesterberg.
Verminderen hoeveelheid licht
Met een zonnebril vermindert u de hoeveelheid licht die het oog binnenvalt. Een lichte zonnebril verzwakt het licht met een factor 5, een donkere met een factor 10. Maar de natuur heeft ons ook al voorzien van middelen om de hoeveelheid licht te verminderen. De pupil vernauwt bij veel licht. Een nauwe pupil laat ruim een factor 10 minder licht door dan een wijde pupil.
Daarnaast knijpen mensen in de felle zon vrijwel automatisch met de ogen. Het ooglid hangt dan gedeeltelijk voor de pupil en daarmee verminderen we de hoeveelheid licht nog eens gemakkelijk een factor 5. Wie dan ook nog met een hoed, pet of zonneklep de ogen afschermt tegen het licht van de heldere hemel vermindert het licht nog eens met een factor 2. In totaal scheelt dat een factor 100 minder licht. Daarmee is het belang van een zonnebril, met vermindering van gemiddeld een factor 7, gerelativeerd.
Waarom dan toch een zonnebril?
Waarom zijn zonnebrillen dan toch zo populair? Een belangrijke reden is dat knijpen met de ogen vermoeiend is. Met een zonnebril kun je meer ontspannen kijken.
Natuurlijke lichtbronnen
Dan moeten we nog even letten op de hoeveelheid licht die we in de natuur tegenkomen. In onderstaand overzicht staan wat getallen, uitgedrukt in lux (een maat voor de hoeveelheid licht die op een oppervlak valt).
Lichtbron – lux
- Zon – 50 000 lux
- Bewolkte lucht – 5 000 lux
- Zwaar bewolkt – 500 lux
- Kantoor, goed verlicht – 500 lux
- Huiskamer, ’s avonds – 50 lux
- Straatlantaarn – 2 lux
In onze leefomgeving is de variatie in de hoeveelheid licht dus enorm, gemakkelijk een factor 10 000. Daarmee is het belang van een zonnebril, met die magere factor 7, nog wat verder gerelativeerd.
Wetenschap over licht en RP
Wat zegt de wetenschap over de hoeveelheid licht en RP? Het continue proces van afbraak en regeneratie van rhodopsine door licht is belastend voor het netvlies. Bij RP is het proces verstoord. Daarom ontstond al vroeg het idee dat minder licht gedurende het leven, het netvlies wellicht beschermt. In de jaren zeventig deed oogarts Berson in de USA een experiment met jarenlang afdekken van één oog. Dat hielp niet. De progressie van RP ging in het afgedekte oog even hard als in het niet afgedekte oog.
Veel licht? Toch een zonnebril
De laatste jaren vindt men wel een effect van licht, maar slechts met specifieke (lang niet alle) genetische netvliesmodificaties in proefdieren als muizen, ratten en kikkervisjes. Dus, misschien hebben RP-patiënten met een specifiek gen baat bij tempering van het licht. Maar de weg naar harde conclusies voor RP-patiënten is nog lang. Met de gedachte ’baat het niet dan schaadt het niet’ doen alle RP-patiënten er goed aan om, in ieder geval bij hoge lichtniveaus, consequent een zonnebril te dragen, maar verwacht er niet teveel van.