Met een visuele beperking heb je vaak hulpmiddelen nodig om optimaal te blijven functioneren. Op deze pagina lees je meer over loep- en telescooploepbrillen. Dit stuk verscheen eerder in magazine OOG. Tekst: Joke van der Leij en redactie op basis van nieuwe gegevens)
Loepbrillen
Als je slechtziend bent, is lezen op een ‘normale’ afstand van zo’n 30 centimeter meestal onmogelijk. Dan is een loepbril een hulpmiddel om toch te kunnen lezen. Loepbrillen lijken uiterlijk op gewone leesbrillen, maar de sterkte is veel hoger. Om met een loepbril te kunnen lezen, moet de krant, het boek of tijdschrift veel dichter bij de ogen gehouden worden dan bij een normale bril. Speciale lenzen in de loepbril zorgen ervoor dat alles 2 tot 8 keer wordt vergroot. Hoe hoger de vergroting, des te korter de lees-/kijkafstand.
Bij mensen die een zeer sterke vergroting nodig hebbeen, kan de leesafstand zo klein worden dat er niet meer met beide ogen samen gewerkt kan worden. De oogspieren moeten zich dan voortdurend extra inspannen om een enkel beeld te blijven zien. Dat kan vooral voor oudere mensen lastig zijn. In dat geval kunnen in de loepbril zogenaamde prisma’s worden verwerkt. Een prisma is bedoeld om de samenwerking tussen beide ogen op korte afstand mogelijk te maken. De samenwerking van beide ogen is belangrijk, omdat een slechtziend oog soms een letter helemaal niet ziet en het andere oog dit kan compenseren. Zo’n loepbril met prisma heet een Fonda-Kestenbaum-bril, naar de bedenkers van dit systeem. Dit type loepbril werkt tot een vergroting van ongeveer 2.5 keer. Hebt u een hogere vergroting nodig, dan wordt het onvermijdelijk om met één oog te kijken (‘monoculaire loepbril’). Overigens wordt ook je eigen brilsterkte (min- of plus en/of de cilindersterkte) in de loepbril verwerkt.
Telescooploepbrillen
Telescooploepbrillen zijn brillen waarop kleine telescoopjes zijn gemonteerd. Deze ‘verrekijkertjes’ zorgen voor de vergroting. In vergelijking met de loepbril kun je met een telescooploepbril op een grotere meer ‘normale’ werkafstand beter zien. Als iemand bijvoorbeeld een loepbril gebruikt die driemaal vergroot, kan hij of zij op 8 cm afstand lezen. Bij eenzelfde vergroting is die afstand met een telescoopbril 25 cm. Daardoor kan deze persoon met beide ogen lezen. Dat heeft als voordeel dat de nog aanwezige kwaliteit van beide ogen benut kan worden. Een nadeel van de telescooploepbril is dat je er niet mee kunt lopen of teveel bewegen. Je ziet dan immers niet wat er vlak voor je of om je heen gebeurt en dit kan een risico zijn. Bovendien kan het inschatten van afstanden bij gebruik van de bril in het begin lastig zijn.
Welke activiteiten?
Een telescooploepbril is geschikt voor verschillende activiteiten. Denk aan tvkijken, computeren, naar het theater of de bioscoop gaan. Het is belangrijk om de mogelijkheden van dit hulpmiddel optimaal te leren benutten. Elk hulpmiddel heeft voor- en nadelen. Bij een lowvisionspecialist kunt u verschillende loep- en telescooploepbrillen uitproberen. Zo zijn er telescooploepbrillen met het breedst mogelijke overzicht. Dat is een voordeel. Maar er is ook een nadeel: het beeld aan de zijkanten wordt daardoor enigszins vervormd. Welke bril het meest geschikt is, hangt af van de aard van de oogaandoening, de restvisus en de activiteiten waarvoor de bril gebruikt wordt. Het aanmeten van loep- en telescooploepbrillen is altijd maatwerk. U kunt daarvoor terecht bij een lowvisionspecialist. In de meeste gevallen worden deze brillen vergoed. De lowvisionspecialist verzorgt de vergoedingsaanvraag bij de verzekering.
Samengevat: loepbril
Voordelen:
- Lijkt op een ‘gewone’ bril en is handig in jas of tas mee te nemen
- Handen vrij om iets te doen
- Breed blikveld
Nadelen:
- Korte leesafstand
- Bij hogere vergroting niet meer beide ogen benutbaar
- Eerder last van nek en schouders
- Ongeschikt voor kijken op een afstand van meer dan 20 cm
Samengevat: telescooploepbril
Voordelen:
- Grotere lees-kijkafstand.
- Voor veraf zien en lezen met beide ogen
- Mogelijkheid gezichten te herkennen
- Telescooploepbrillen voor specifieke activiteiten, zoals tvkijken, computeren, vissen of theaterbezoek
- Minder afhankelijk, hogere zelfredzaamheid en meer eigen regie
Nadelen:
- Weegt zwaarder dan een loepbril
- Kleiner blikveld
- Hoofd meebewegen in de leesrichting / kijkrichting
- Oogt meer als een ‘slechtziendenbril’