Leven met een visuele beperking: Liv van der Lubbe (2014)

Door: Marijke Osinga

Ik interview Liv op zaterdag 11 juli. We bevinden ons in Rijnsburg in de woonkamer bij Liv thuis. Ik settel mij op een stoel aan de eettafel. Liv kruipt op de stoel naast mij. Gedurende het gesprek zit ze soms op haar billen, soms op haar knieën, soms schuift ze tot halverwege de tafel om met haar moeder, die tegenover ons zit, te overleggen of ze iets nu wel of niet moet zeggen. Haar moeder moedigt Liv aan vrijuit te spreken.

Braille

Liv heeft een beeldschermloep, waarmee je cijfers en letters tot mega- krantenkoppen kunt vergroten. Ook heeft ze een brailleleesmachine. “Ik heb al heel veel letters in mijn hoofd. Ik kan de a, b, d, e, g, i, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, v, en de w op mijn braillemachine voelen. Hoeveel letters zijn dat?”, vraagt Liv. “Het zijn er achttien.”, zeg ik nadat ik ze heb geteld. “En ik kan ook al tot honderd tellen. De cijfers lees ik met mijn TV-loep.” “Cijfers zijn voor Liv lastig in het brailleschrift te onderscheiden, legt haar moeder uit. Daarom leert Liv ze in zwartschrift.

Ruzie

“Jij bent een slimme meid.”, complimenteer ik Liv. “Dankjewel.”, antwoordt ze parmantig. “Mag ik vertellen dat ik maandag een losse tand ben kwijtgeraakt?”, vraagt Liv. “Natuurlijk”, lacht haar moeder. “Vind je het wel eens vervelend dat je slecht ziet?”, vraag ik Liv. “Ja, als mijn beste vriendin ruzie met mij maakt en ik denk dat dat komt omdat ik slecht zie.”, antwoordt ze prompt. Waar de ruzie precies over gaat wordt mij niet helemaal duidelijk. Wel dat het duikelrek voor Liv en haar vriendin erg belangrijk is. “Ik ben lenig en een stoere meid omdat ik slecht zie.” “Bescheidenheid is nu niet bepaald haar grootste eigenschap.”, merkt haar vader op vanaf de bank. “Op school helpen kinderen mij wel met werkjes, want die vind ik soms wel superlastig. Mijn vriendin staat vaak voor mij klaar, maar ik sta ook altijd voor anderen klaar.”

Neonfeestje

Liv kleurt liever met stiften dan met potloden. “Potloden zijn veel dunner.”, legt ze uit.” Dat herken ik wel.”, beaam ik. “Ik kan wat ik met stift inkleur, veel beter zien.” Kleuren ziet Liv goed. Toen haar vader nieuwe schoenen had gekocht met een stip erop, meende haar vader dat de stip roze was. Liv wist zeker dat het een oranje stip was, wat haar moeder bevestigde. Livs volgende verjaardagspartijtje wordt dan ook een neonfeestje, waarbij fluorescerende kleuren van kleding van de feestgangers door blacklight extra goed te zien zijn.

Op zaterdagochtenden ligt Liv in het zwembad. Ze heeft diploma A al gehaald. “Hoe doe jij dat, een rechte lijn aanhouden in het zwembad?”, vraag ik. “Ik volg gewoon de zwarte lijnen in het zwembad en ik let goed op de pionnen, die naast het bad staan.”, legt ze uit. Onlangs is Liv van de hoge duikplank gesprongen. Jongens, die haar zagen gaan, riepen, nadat ze hoorden dat Liv nog maar zes jaar oud is: “Held, held!”

Blindentolk

Liv is vorig jaar met haar ouders naar Sprookjeswonderland geweest. “Daar ben ik ook geïnterviewd.”, vertelt Liv. “Ik vind het leuk geïnterviewd te worden.”, voegt ze eraan toe. Haar moeder legt uit dat het in dit geval een van de medewerkers van de Stichting `Komt dat zien’ betrof. Blindentolken, die bij deze stichting werkzaam zijn, proberen door middel van audiodescriptie de sprookjes voor kinderen met een visuele beperking toegankelijk te maken. De blindentolken gaven hun uitleg over wat er uitgebeeld werd. De kinderen konden dit horen via een koptelefoon.

Beroemd worden

Onlangs heeft Liv ook het kinderboekenmuseum bezocht, waar ze een tasttasje kreeg. In het tasje zaten onder meer veren en visschubben. Liv mocht er als ‘Rat’, uit de boeken van Max Veldhuis in een gestreept broekje in een bootje zitten en kijken en luisteren naar de avonturen van Kikker, die op filmpjes te zien waren.

Volgend jaar gaat Liv met haar ouders naar Duinrell. Maar haar dromen reiken verder. “Ik wil graag naar Egypte, de sfinxen zien. Ook wil ik naar Zuid-Afrika. En New York met de wolkenkrabbers lijkt mij echt cool.”, zegt Liv enthousiast. Als ik Liv vraag of ze wensen voor de toekomst heeft, zegt ze: “Ja, ik wil graag beroemd worden.” Op mijn vraag wat Liv later wil worden, is haar antwoord: “Juf van de Visio kleuterclub.” (Visio een expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen).

Visio kleuterclub

De door Liv genoemde Visio kleuterclub is de dag-revalidatiegroep voor kleuters in Leiden. De bedoeling van deze revalidatie is om kinderen met een visuele beperking die in het regulier onderwijs zitten met elkaar in contact te laten komen. Vaak zijn zij de enigen op school of in de klas met een visuele beperking.  Verondersteld wordt dat het voor kinderen fijn is te weten dat er meer kinderen zijn met een visuele beperking.

Bij de dagrevalidatie worden dezelfde dingen gedaan als op school. In een groep van de dagrevalidatie, die voor kleuters wekelijks op woensdagochtend plaatsvindt, zitten 4 tot 6 kinderen. Daarmee zijn de groepen veel kleiner dan in het regulier onderwijs. Door de therapeuten wordt veel ruimte, tijd en aandacht ingeruimd voor de visuele beperkingen van de kinderen. Ze bieden de kinderen aanpassingen, hulp en adviezen tijdens de verschillende activiteiten.

Intonatie herkennen

Wat Liv moeilijk vindt, is uit de intonatie van stemmen op te maken of mensen ruzie maken. Onlangs meende Liv dat de juf van groep 2 van de basisschool boos op haar was, terwijl het volgens de juf slechts om een afspraak ging waaraan ze Liv wilde herinneren. Ook als haar ouders een discussie hebben en iets harder gaan praten, interpreteert Liv dit al gauw als ruzie. “Ik houd niet van ruzie en ook niet van discussies.”, meldt Liv mij. “Nou, mensen mogen wel met elkaar van mening verschillen en daarover een discussie voeren”, leert haar moeder Liv.

Geen andere activiteiten

Liv verschilt in wat ze aan activiteiten onderneemt, niet zoveel van andere kinderen. Ze stept, skeelert en fietst. Dat doet ze op een veldje, waarbij haar moeder wel in de buurt is. Soms legt ze insecten, schelpen en andere dingen die ze moeilijk ziet, onder haar beeldschermloep om er samen met haar vader naar te kijken en van hem te leren. Ook puzzelt ze. Op een groot stuk board legt ze puzzels van 80 stukjes. Ze ziet er gelukkig uit. Als ik wegga, staat ze samen met haar ouders in de deuropening om mij uit te zwaaien.

Over Marijke Osinga

Marijke Osinga is jurist. Daarnaast schrijft ze verhalen en houdt ze interviews. Dit laatste doet ze omdat ze graag iets wil doen aan de beeldvorming van mensen met een beperking. Zelf is ze slechtziend en linkszijdig spastisch. Ze heeft een zoon van 18 met wie ze samen in een appartement woont. Bij de Oogvereniging maakt ze deel uit van de ledenraad.