Naar de inhoud
Tekst grootte

Wisselen van oogdruppels brengt risico’s met zich mee

Nieuws
Geplaatst op: 10 maart 2022

De kosten in de gezondheidzorg moeten lager worden, dat snapt oogarts en hoogleraar Hans Lemij ook wel. Maar of het steeds wisselen van merken echt helpt? 'Voor patiënten die oogdruppels gebruiken, ontstaan er risico's.'

Ongeveer 1 miljoen mensen moeten jaarlijks zonder medische reden overstappen op een ander merk medicijnen. 'In principe zijn dat veilige middelen waarbij de werkzame stof gelijk is', legt oogarts Hans Lemij (Het Oogziekenhuis Rotterdam) uit. 'Maar daar is alles wel mee gezegd.' Kostenbesparing is volgens hem het enige voordeel. 'Als een patent verloopt, kunnen andere fabrikanten het middel goedkoper namaken. Maar de samenstelling van generieke oogdruppels is meestal anders dan die van het origineel. Dat kan ervoor zorgen dat de werkzame stof minder effectief is, maar ook dat iemand meer bijwerkingen krijgt.'

Pijn na wissel

In zijn spreekkamer klagen patiënten dagelijks over het wisselen. 'Er zijn heel veel punten waarop het misgaat. We zien bijvoorbeeld dat het druppelgemak van de generieke middelen vaak minder is. Ik hoor terug van mensen met bijvoorbeeld reuma, dat ze moeite hebben om de druppel uit het flesje te krijgen. Dat is heel vervelend.' En dan heeft hij het nog niet eens gehad over de patiënten die nare bijwerkingen ervaren. Hoofdpijn, roodheid en branderigheid van het oog komen vaak voor na een wissel, merkt Lemij.

'Het is ontzettend frustrerend voor mensen om een goed werkend middel in te moeten ruilen voor iets waar ze last van krijgen.'

Grootschalig onderzoek

Als de werkzame stof minder effectief is door de samenstelling van het middel, kan dat volgens Lemij bovendien leiden tot grote problemen.

'Daardoor kan de oogdruk van iemand met glaucoom te hoog worden. Omdat de oogdruk fluctueert, is het moeilijk om daar onmiddellijk bewijs voor te vinden. Als ik iemand heb die altijd een druk van rond de 16 heeft en met een generiek middel steeds rond de 18 zit, dan valt dat niet onmiddellijk op. Maar de patiënt is op de langere termijn wel de klos. Die loopt langer met een hogere oogdruk rond, waardoor de schade mogelijk toeneemt. Zodra die verslechtering wordt ontdekt, moeten extra maatregelen getroffen worden om de druk verder te verlagen. Denk aan andere druppels, een laserbehandeling of operatie. Dat betekent ook dat patiënten vaker moeten langskomen.'

Lemij vermoedt dat de zorg door de wissel naar de goedkopere oogdruppels zelfs duurder wordt. 'De zorgverzekeraars zeggen: toon maar aan dat de klachten komen door de merkwissel. Maar daarvoor is grootschalig, duur onderzoek nodig.'

Zorgen uiten

Voor patiënten zelf zijn er weinig mogelijkheden, erkent hij. 'Neem altijd contact op met je behandelaar als een wissel niet goed gaat en ook om je oogdruk te laten controleren. Een oogarts kan op het recept zetten dat het een medische noodzaak is dat jij dit specifieke merk krijgt. Daar moet een apotheek zich aan houden, maar dat gebeurt niet altijd. Je kunt ook een kleine voorraad aanleggen, maar dat hangt af van de medewerking van je apotheek. Tegelijk zijn druppels vaak maximaal een paar jaar houdbaar, dus groots oppotten is ook geen oplossing. Ik hoop echt dat er iets gaat veranderen.'

Wat doet de Oogvereniging?

De Oogvereniging kaart de problematiek met wisseling van medicijnen actief aan. In 2018 voerde de Patiëntenfederatie samen met de Oogvereniging en twaalf andere patiëntenorganisaties een groot onderzoek uit naar medicijnwisselingen. Het doel is om afspraken te maken dat bij bepaalde medicijnen en patiëntengroepen geen wisseling mag plaatsvinden, omdat het risico op schade aan de gezondheid te groot is. Zorgverzekeraars en apothekers gaan hier nog niet in mee. De laatste jaren zijn de ontwikkelingen niet zo snel gegaan als gehoopt. Dit vanwege corona en de wisseling van ministers. Maar de partijen zijn nog steeds met elkaar in gesprek en ook als Oogvereniging blijven we hier actief bij betrokken. Dit artikel verscheen eerder in OOG, het magazine van de Oogvereniging. OOG ook ontvangen? Word lid van de Oogvereniging >>