Naar de inhoud
Tekst grootte

Zorg op afstand bij de behandeling van staar

Nieuws
Oogzorg
Geplaatst op: 15 november 2022

Op 22 september 2022 organiseerde de Oogvereniging via Teams een focusgroep-bijeenkomst over Zorg op afstand bij staar. Deelnemers zijn over het algemeen blij met de mogelijkheden van zorg op afstand, maar er zijn ook verbeterpunten. Hieronder een verslag van de bijeenkomst, inclusief aanbevelingen voor zorgverleners.

Zorg op afstand

Zorg op afstand: die term horen we steeds vaker. Zorg op afstand is zorg die bijvoorbeeld via de computer (videoconsult), tablet of (mobiele) telefoon gedaan kan worden. Je hoeft dan niet meer naar het ziekenhuis toe om je arts te spreken.

Steeds meer zorgverleners en patiënten maken gebruik van zorg op afstand. Tijdens de coronacrisis zijn veel nieuwe inzichten opgedaan over zorg op afstand als alternatief voor afspraken in het ziekenhuis. Deze inzichten worden met subsidie van ZonMw verwerkt in richtlijnen en vertaald naar patiënteninformatie voor op Thuisarts.nl

Het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten is dit project gestart samen met andere partijen waaronder het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG), het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en de Oogvereniging.

Om ervaringen op te halen van patiënten is rond de zomer een vragenlijst uitgezet. Een aantal respondenten is gevraagd deel te nemen aan de focusgroep op 22 september.

Ervaringen met zorg op afstand

Over het algemeen is iedereen erg positief over zorg op afstand. Een voordeel van beeldbellen ten opzichte van een telefonisch gesprek is dat je de gezichtsuitdrukking kan zien van de arts. Zowel bij beeldbellen als bij een telefonisch consult worden vragen goed beantwoord. De manier van communiceren is positief. Een voordeel is dat het vaak een kort gesprek is. Het scheelt bovendien een reis naar het ziekenhuis.

Toegankelijkheid

In principe is zorg op afstand voor iedereen toegankelijk. Vrijwel iedereen heeft tegenwoordig een (mobiele) telefoon, tablet of laptop. Waar je ook bent als patiënt, je bent overal bereikbaar. Zelfs op vakantie en in het buitenland. Een aantal drempels vallen hiermee weg, patiënten zijn daardoor makkelijker benaderbaar. De moderne techniek geeft wat dat betreft ruimte.

Gebruiksgemak

Er wordt vooraf goed aangeven wanneer je een telefoontje kan verwachten. Ook worden uitslagen goed en duidelijk gecommuniceerd en is er genoeg tijd om vragen te stellen. Mocht de datum niet goed uitkomen is het makkelijker deze te verzetten dan live consulten. Deze zitten vaak maanden van te voren volgeboekt.

Ook is de ervaring dat de arts contact blijft zoeken wanneer er niet wordt opgenomen. Je krijgt daardoor het gevoel dat het belangrijk is voor hen om contact te krijgen en de patiënt te spreken. Ook krijg je tijdens een telefonisch gesprek de volle aandacht. In het ziekenhuis gebeurt vaak veel om je heen, apparaten werken niet of er loopt iemand binnen tijdens het gesprek. Het is een stuk rustiger om via de telefoon of Teams te bellen met een arts.

Effectiviteit

Een gesprek met een arts via de telefoon of computer is in principe gelijk aan een live consult. Dit hangt overigens ook samen met hoe je je als patiënt zelf opstelt. Als patiënt heb je de mogelijkheid om je goed voor te bereiden op een consult. Dit bij een online gesprek niet anders. Sommige patiënten vinden het spannend of moeilijk om vragen te stellen aan de arts. Dit zal echter niet anders zijn bij een online consult ten opzichte van een live consult. Een open houding van de zorgprofessional kan hierbij helpen.

Het achterwege blijven van de reis naar het ziekenhuizen, met bijbehorend risico op file en te laat komen, kan je als patiënt rust geven. Waardoor je met minder stress het gesprek in gaat.

Veiligheid

Zeker in coronatijd was het fijn om de mogelijkheid te hebben om thuis te blijven en zorg op afstand te ontvangen. Hiermee verklein je de kans op besmetting met het virus. Er zijn geen zorgen over de veiligheid van patiëntengegevens. Deelnemers vertrouwen erop dat het ziekenhuis zorgdraagt voor maximale beveiliging van persoonsgegevens.

Kosten

Door online consulten bespaar je als patiënt op reiskosten en eventueel kosten voor drinken of een broodje in het ziekenhuis tijdens het wachten. Ook is het beter voor het milieu aangezien we minder CO2 uitstoten als we niet reizen. Deelnemers gaan ervan uit dat de kosten van een online of telefonisch consult vele malen lager zullen zijn dan een live consult.

De meeste mensen beschikken over een telefoon(abonnement) of een computer en internetabonnement. Investeren hierin is voor de meeste ziekenhuizen en patiënten niet meer nodig. Bovendien zullen kosten voor telefoon of computer ook lager zijn dan eventuele reiskosten.

Zeker aangeraden

Er zijn eigenlijk weinig zaken die niet goed zijn verlopen bij de zorg op afstand. Patiënten worden niet altijd op de afgesproken tijd gebeld of worden incidenteel helemaal vergeten. Vooral het persoonlijk contact wordt gemist.

Toch wordt zorg op afstand zeker aangeraden aan andere patiënten. Kanttekening hierbij is dat gevoelige of kritische zaken zoals belangrijke uitslagen live besproken kunnen worden met de arts. Routine-activiteiten mogen daarentegen gewoon online of telefonisch worden afgehandeld.

Aanbevelingen

Er is voornamelijk behoefte aan zorg op afstand voor eenvoudige, routinematige vragen of afspraken. In dit geval hebben patiënten de voorkeur voor een telefonisch of digitaal consult. Voor ernstige, belangrijke zaken willen zij echter liever persoonlijk contact met de arts via een live consult.

Tips voor zorgverleners:

  • Geef bij patiënten aan dat ze zich goed moeten/kunnen voorbereiden voorafgaand aan het gesprek (‘Wees niet bang om vragen te stellen, schrijf vragen van tevoren op’). Beslissen doe je samen.
  • Sommige patiënten vinden het spannend of moeilijk om vragen te stellen aan de arts. Een open houding van de zorgprofessionals kan hierbij helpen.
  • Neem genoeg tijd voor het gesprek met de patiënt. Zij moeten het idee hebben dat ze alles kunnen vragen.
  • Vraag aan het einde van het gesprek of de patiënt alles begrepen heeft.
  • Stuur patiënten na afloop van het consult een kort verslag van het gesprek in jip-en-janneketaal. Op deze manier kunnen ze alles rustig teruglezen. Geef daarbij ook informatie over de eventuele volgende afspraak. Waar moeten ze aan denken, wat staat hen te wachten, hoe kunnen ze zich voorbereiden?
  • Folders, brochures of keuzekaarten kun je via de mail of via het patiëntenportaal delen voorafgaand aan het consult. Op deze manier is de informatie makkelijker te delen met anderen, zoals familieleden of vrienden. Bovendien is de informatie makkelijk terug te vinden en te lezen. Al wordt deze informatie nog het allerliefst ontvangen tijdens een live consult.
  • Geef bij patiënten aan dat ze gemaakte afspraken goed moeten vastleggen in hun agenda of telefoon. Ingestelde reminders kunnen hierbij helpen.

Het zou mooi zijn als er mogelijkheden zijn op de website van het ziekenhuis om vragen te stellen, zoals ‘mijn druppels zijn bijna op, ik heb bepaalde bijwerkingen, zijn er alternatieven’? Het is erg fijn dat de polikliek telefonisch bereikbaar is voor eenvoudige vragen. Mochten zij de vraag niet kunnen beantwoorden kan alsnog een gesprek worden ingepland met een arts. Vragen kunnen ook per mail gesteld worden aan het ziekenhuis. Over het algemeen wordt hier goed en snel op geantwoord.

Sommige patiënten zien een ritje naar het ziekenhuis met familie of vrienden ook als een uitje. Wanneer je niet actief en onderweg blijft, verleer je dingen ook snel. Je moet voorkomen dat mensen de deur helemaal niet meer uitgaan.

Het wordt op prijs gesteld wanneer er bijvoorbeeld 3 datumopties worden voorgelegd voor telefonische of online consulten. Echter begrijpen we dat dit weer veel tijd in beslag neemt. Dit doet het effect van zorg op afstand teniet.